Gebouwbeheer van de toekomst: waarom een GACS geen luxe maar noodzaak is | 09-juli-2025 |

In een tijd waarin duurzaamheid, energie-efficiëntie en binnenklimaat steeds belangrijker worden, staan gebouweigenaren en beheerders voor een grote uitdaging. Vanaf 2026 wordt het verplicht om in veel utiliteitsgebouwen een Gebouw Automatiserings- en Controle Systeem (GACS) te hebben. Maar waarom is dat eigenlijk nodig? En hoe pak je dit als organisatie slim en effectief aan?

De noodzaak van een GACS komt voort uit de strenge eisen die gesteld worden door Europese en nationale wetgeving, zoals de Europese EPBD-richtlijn en de Nederlandse BENG-eisen.

In een GACS worden verschillende systemen zoals verwarming, koeling, verlichting en toegangssystemen geïntegreerd. Dit betekent dat beheerders real-time kunnen monitoren en sturen op de prestaties van het gebouw. Denk hierbij aan het dynamisch afstemmen van temperatuur en luchtkwaliteit op de wensen van gebruikers, het optimaliseren van de verlichting en het realiseren van energiebesparingen door het slim schakelen van HVAC-systemen. In veel gevallen kan dit leiden tot besparingen van wel 30% op energiekosten.

Een ander belangrijk voordeel van een goed werkend GACS is dat het bij- draagt aan het welzijn van de gebouw- gebruikers. Door het optimaliseren van het binnenklimaat, met name de lucht- kwaliteit en temperatuur, kunnen werk- nemers productiever zijn en kunnen bewoners van bijvoorbeeld ziekenhuizen of scholen een beter leefklimaat ervaren. Dit heeft niet alleen voordelen op de korte termijn, maar kan ook een positief effect hebben op het ziekte- verzuim en de algehele tevredenheid.

Zes stappen naar slimmer gebouwbeheer

Om optimaal te profiteren van de voordelen van een GACS is het belangrijk om een gestructureerde aanpak te vol- gen. Dit kan in zes belangrijke stappen worden verdeeld:

1. Oriëntatie: Bepaal of jouw ge- bouw onder de GACS-verplichting valt. Vanaf 2026 moet een groot aantal utiliteitsgebouwen voldoen aan de eisen van de wet- en regelgeving. Het is van belang om te weten welke deadlines voor jouw gebouw gelden en welke investeringen noodzakelijk zijn.
2. QuickScan: Voordat je verder gaat met de implementatie van een GACS, is het nuttig om de huidige situatie van het gebouw in kaart te brengen. Dit kan met een QuickScan, waarin je inzicht krijgt in de status van de gebouwsystemen en of deze al voldoen aan de GACS-eisen. Daarnaast biedt de QuickScan inzicht in de verbeter- punten en de mogelijke winst die je kunt behalen.
3. Plan van aanpak: Nadat je de huidige situatie in kaart hebt ge- bracht, is het tijd om samen met een specialist een plan van aan- pak op te stellen. Dit plan bevat de routekaart naar compliance en optimalisatie, inclusief de benodigde technische aanpassingen, investeringsinschattingen en planning. Het is hierbij belangrijk om ook de behoeften van de medewerkers te onderzoeken. Een optimaal binnenklimaat verhoogt niet alleen de energie-efficiëntie, maar ook de productiviteit en het werkplezier van de medewerkers.
4. Implementatie: Na het opstellen van het plan kan de implementatie beginnen. Dit omvat het uitvoeren van de benodigde technische aanpassingen, zoals het installeren van sensoren, software en aansturingselementen. In sommige gevallen kan het nodig zijn om bestaande systemen te vervangen of aan te passen om deze compatibel te maken met het nieuwe GACS.
5. Monitoring en rapportage: Het succesvol implementeren van een GACS stopt niet bij de installatie. Het is van cruciaal belang om het systeem voortdurend te monitoren en de prestaties in real-time bij te sturen. Hiervoor wordt een monitoringplatform ingericht, waar- mee je zowel het energieverbruik als het binnenklimaat kunt volgen. Daarnaast kunnen periodieke rapportages worden gegenereerd, wat bijdraagt aan het inzicht in de prestaties en aan de transparantie richting stakeholders.
6. Continu onderhoud en optimalisatie: Na de implementatie is het belangrijk dat het systeem up-to-date blijft. Dit doe je doormiddel van software-updates, prestatie-audits en structurele bijsturingen op basis van de verzamelde data. Dit zorgt ervoor dat het GACS optimaal blijft functioneren en dat het gebouw blijft voldoen aan de geldende wet- en regelgeving.

Obstakels en hoe je ze overwint

Zoals bij elke complexe implementatie kunnen er onderweg obstakels optreden. Dit kunnen technische, juridische of organisatorische hobbels zijn, maar met de juiste voorbereiding zijn deze goed te overwinnen.

• Verouderde installaties: Oude HVAC-systemen zijn vaak niet voorbereid op de slimme koppelingen die nodig zijn voor een GACS. Gelukkig is het mogelijk om slimme retrofits en edge-devices in te zetten die de bestaande installaties kunnen verbeteren zonder dat een volledige vervanging nodig is.
• Complexe regelgeving: De wet- en regelgeving rondom gebouwbeheer en energie-efficiëntie is voortdurend in ontwikkeling. Dit kan verwarrend zijn, vooral voor organisaties die niet goed op de hoogte zijn van de nieuwste normen. Een partner die juridische compliance als onderdeel van de service aanbiedt, kan ervoor zorgen dat je geen boetes krijgt en dat het proces soepel verloopt.
• Interne weerstand: Het kan zijn dat beslissers of gebruikers in eerste instantie sceptisch zijn over de implementatie van een GACS. Door vanaf het begin duidelijke voordelen te presenteren, zoals lagere energiekosten en een betere luchtkwaliteit, kan draagvlak worden gecreëerd.

Voordelen

Een goed geïmplementeerd GACS levert veel tastbare voordelen op:

• Energiebesparing: Tot wel 30% energiebesparing op HVAC-installaties.
• Verbeterde luchtkwaliteit: Betere meetbare luchtkwaliteit, bijvoorbeeld op CO2 fijnstof en VOC-waarden.
• Hogere tevredenheid onder gebruikers: Omdat temperatuur en luchtkwaliteit dynamisch worden afgestemd, ervaren gebouwgebruikers meer comfort.
• Automatische rapportages:
  • ESG-verantwoording en certificeringen zoals BREEAM kunnen eenvoudiger worden behaald.

Daarnaast zorgt het gebruik van real-time monitoring via online dashboards ervoor dat je altijd inzicht hebt in de prestaties van het gebouw. Met maandelijkse of kwartaalrapportages weet je zeker dat het systeem blijft presteren zoals beloofd, en updates kunnen vaak op afstand worden uitgevoerd, wat de operationele kosten verlaagt.

www.gacs-2026.nl