Zijn er grenzen aan hoe klein een Tiny House kan zijn? | 17-juli-2017 |

Wat zeggen het Bouwbesluit en andere regelgeving over de maatvoering en het minimale formaat van Tiny Houses?

Ik ken een jongeman die graag in het bouwkundige equivalent van een oude schoen zou willen wonen om zijn CO2-footprint zo klein mogelijk te houden.

Zijn ideeën over Tiny Houses zijn zo minimalistisch, dat je zou kunnen spreken van nihilistic houses. Maar mag dat wel, in ons goed geregelde en gereguleerde land?

De definitie van een Tiny House

Een algemene definitie van een Tiny House is een compleet woonhuis voor permanente bewoning met een totaal oppervlak van maximaal 50 m². Veel Tiny Housers vinden dat nog te groot en daarom worden ook formaten van 10 tot 28 m² genoemd. Met 10 m² val je toch al snel buiten de mogelijkheden die het Bouwbesluit en de Omgevingswet bieden.

Daarnaast worden door verschillende bronnen allerlei eigenschappen benoemd, waar een Tiny House aan zou moeten voldoen. Misschien het meest belangrijke is, dat een Tiny House de bewoner passende woonruimte biedt tegen kosten die de bewoner kan opbrengen. Ook worden vaak de voordelen voor het milieu benoemd, variërend van minder materiaalverbruik en energieverbruik inherent aan het kleinere bouwvolume, tot complete ecologische en off-grid oplossingen.

What’s a house, when it’s at home?

Wat is de definitie van een huis of woning eigenlijk? Daarvoor raadplegen we de Woningwet. Die stelt, dat een “woongelegenheid” een van de volgende drie dingen kan zijn:

• Een woning met de daarbij behorende grond of het daarbij behorende deel van de grond;
• Een woonwagen, zijnde een voor bewoning bestemd bouwwerk dat is geplaatst op een standplaats en dat in zijn geheel of in delen kan worden verplaatst, en
• Een standplaats, zijnde een kavel die is bestemd voor het plaatsen van een woonwagen, waarop voorzieningen aanwezig zijn die op het leidingnet van de openbare nutsbedrijven, van andere instellingen of van gemeenten kunnen worden aangesloten.

Daarbij horen het tweede en het derde deel bij elkaar, want een woonwagen zonder standplaats wordt niet bewoonbaar geacht, omdat hij niet aangesloten is aan de leidingnetten. En andersom geeft alleen een standplaats geen beschutting.

Wat zegt het Bouwbesluit over woningen?

Het Bouwbesluit begint ook met definities en benoemt daarin de volgende categorieën en subcategorieën waarvan voor dit verhaal relevant zijn:

• Woonfunctie – gebruiksfunctie voor het wonen
  • Woonfunctie voor particulier eigendom – een woning die gebouwd wordt in particulier opdrachtgeverschap of die bewoond wordt door de eigenaar;
  • Woonwagen – woonfunctie op een perceel bestemd voor het plaatsen van een woonwagen.

Oud, nieuw, tijdelijk

Het Bouwbesluit geeft online de mogelijkheid om aan te vinken wat voor soort bouw het betreft (nieuwbouw, bestaande bouw, verbouw (geheel), verbouw (gedeeltelijk) en tijdelijke bouw) en wat voor soort gebruiksfuncties. Voor de Tiny House, bedoeld voor permanente bewoning, moet je uitgaan van “woonfunctie” voor de gebruiksfunctie.

Wanneer een bestaand bouwwerk wordt beoordeeld, is een vloeroppervlakte van tenminste 10 m² aan niet-gemeenschappelijk verblijfsgebied vereist, een vrije hoogte van 2,1 m en een verblijfsruimte binnen dat verblijfsgebied met een vloeroppervlakte van tenminste 7,5 m² en een breedte van tenminste 2,4 m. Wanneer je het bestaande bouwwerk echter verbouwt en geheel of gedeeltelijk vernieuwt, moet het aan de eisen voor nieuwbouw voldoen.

Wanneer je bij type kiest voor “nieuwbouw” word je geacht aan heel andere eisen te voldoen dan bij bestaande bouw. Grappig genoeg hoeft voor een tijdelijk bouwwerk – dat niet langer dan 15 jaar mag blijven staan – blijkbaar ook maar aan de eisen voor een bestaand bouwwerk te worden voldaan, los van de vraag of het een bestaand bouwwerk is of nieuw gebouwd wordt.

Welk formaat vereist het Bouwbesluit?

Bij het ontwerpen van een Tiny House moet dus bekeken worden, of het een woonfunctie voor particulier eigendom moet worden – een klein grondgebonden woonhuis dus – of een woonwagen; en of sprake is van nieuwbouw, bestaande bouw of tijdelijke bouw.

Voor het minimaal benodigde oppervlak volgens het Bouwbesluit in geval van nieuwbouw maakt dat overigens niets uit of het een woning of een woonwagen betreft; in Hoofdstuk 4, Afdeling 4.1, Paragraaf 4.1.1, Artikel 4.1 en 4.2 wordt bepaald dat zowel een woonwagen als een andere woonfunctie een oppervlakte van tenminste 18 m² dienen te hebben, waarvan ten minste 55 % verblijfsgebied dient te zijn. Ten minste één verblijfsruimte  binnen een verblijfsgebied dient een vloeroppervlakte van tenminste 11 m² en een breedte van tenminste 3 m te hebben.

Bij tijdelijke bouw kan voor een woning volstaan worden met 10 m² niet-gemeenschappelijk verblijfsgebied, waarin zich een verblijfsruimte met een oppervlakte van tenminste 7,5 m² en een breedte van minimaal 2,4 m bevindt.

Voor de hoogte maakt het wel uit, of het nieuwbouw Tiny House een woonwagen of een woonfunctie is: een verblijfsgebied in een woonwagen moet een hoogte van tenminste 2,2 meter hebben, terwijl in een andere woonfunctie een hoogte van ten minste 2,6 m is vereist. Voor tijdelijke bouw is een hoogte van 2,1 m in de verblijfsruimte voldoende.

Ook voor de hoeveelheid ruimte per persoon – of de hoeveelheid personen per ruimte – is er een verschil tussen woonfunctie en woonwagen. In een woonfunctie mag per tenminste 12 m² gebruiksruimte maar 1 persoon wonen, terwijl diezelfde persoon in een woonwagen aan tenminste 6 m² gebruiksruimte genoeg heeft. (Artikel 7.18, Overbewoning). Dat betekent dat een grondgebonden Tiny House voor 2 personen een gebruiksruimte van minstens 24 m² zal moeten hebben, dit los van of het nieuwbouw, bestaande bouw of tijdelijke bouw is.

Van wc-pot tot wasbak

In zowel nieuw te bouwen woningen als woonwagens moeten tenminste 1 toiletruimte van minimaal 0,9 m x 1,2 m en een badruimte met een oppervlakte van tenminste 1,6 m² en een breedte van tenminste 0,8 m. Wanneer toiletruimte en badruimte gecombineerd worden, kan worden volstaan met een vloeroppervlakte van tenminste 2,2 m² en een breedte van ten minste 0,9 m. Bij tijdelijke bouw is alleen een toilet verplicht, met een oppervlakte van tenminste 0,64 m2 en een breedte van minimaal 0,6 m.

Ook voor de plafondhoogte in toilet en badkamer maakt het uit of de ruimte zich in een woning bevindt – daar dienen toilet en badruimte tenminste 2,3 m hoog te zijn – of in een woonwagen, waar de vereiste hoogte tenminste 2,1 m is, of in tijdelijke bouw, waar voor het toilet maar een hoogte van 2 m voldoende is.

Een aansluiting op gas-water-elektra en riolering maakt het leven makkelijker en comfortabeler, maar is niet in alle gevallen verplicht. Wanneer het Tiny House niet in de buurt van bestaande nutsvoorzieningen ligt (bij water, gas en warmte afsluitafstand > 40 m, bij elektriciteit afsluitafstand > 100 m of wanneer de kosten hoger zijn dan bij die afstand) bijvoorbeeld. Of wanneer je aantoonbaar zelfvoorzienend kunt zijn in die voorzieningen, kan op basis van het gelijkwaardigheidsprincipe besloten worden af te wijken van het Bouwbesluit. In het geval van tijdelijke bouw geldt dit ook.

En nu… de keuken in!

In een woonfunctie (nieuwbouw) worden een opstelplaats voor een aanrecht (1,5 m x 0,6 m), een kooktoestel (0,6 m x 0,6 m) en daarnaast een verwarmingstoestel en een warmwatertoestel vereist. Voor de “keuken” hoeft geen aparte ruimte te worden ingericht, de voorzieningen kunnen in de ruimte worden geplaatst maar de opstelruimte moet wel worden opgeteld bij het minimaal benodigde aantal vierkante meters verblijfsruimte.

In een woonfunctie in tijdelijke of bestaande bouw worden ook een opstelplaats voor een aanrecht en een kooktoestel vereist, van respectievelijk 0,7 x 0,4 m en 0,4 x 0,4 m. Bovendien moeten de opstelplaats voor aanrecht en kooktoestel in tijdelijke en bestaande bouw in een besloten ruimte liggen, die niet noodzakelijkerwijs een verblijfsruimte hoeft te zijn.

Een parkeerplek voor je scootmobiel?!

Bij een nieuw te bouwen woonfunctie, of dat nu een grondgebonden Tiny House of een THOW is, dient volgens het Bouwbesluit ook een afsluitbare bergruimte gerealiseerd te worden waarin fietsen of scootmobielen beschermd tegen weer en wind opgeborgen kunnen worden. Deze berging moet een vloeroppervlak van tenminste 5 m² hebben, een breedte van tenminste 1,8 m en een vrije hoogte van tenminste 2,3 m. In het geval van woningen met een gebruiksoppervlak van minder dan 50 m² kan volstaan worden met een gemeenschappelijke bergruimte, waarin per woning 1,5 m² vloeroppervlak beschikbaar moet zijn. Zo kan bij een groepje van 3 Tiny Houses volstaan worden met één buitenberging van 5 m2. De berging moet overigens toegankelijk zijn vanaf de openbare weg via aansluitend terrein of via gemeenschappelijke verkeersruimte.

Voor tijdelijke en bestaande woonfuncties worden geen eisen gesteld aan buitenberging of buitenruimte, dus daar zullen fiets en scootmobiel het zonder huisvesting moeten redden.

Een huisje op wielen

Wanneer gekozen wordt voor een woonwagen als oplossing, moet deze te vervoeren zijn. Dat betekent, dat de Tiny House On Wheels (THOW) óf maximaal 2.55 m breed mag zijn, om normaal als aanhanger vervoerd te kunnen worden, óf dat bij verplaatsing bij de Dienst Wegverkeer een ontheffing voor exceptioneel vervoer moet worden aangevraagd, meestal door een transporteur die over het juiste materieel voor dergelijke transporten beschikt.

Dan is het wel een Tiny House On Wheels, maar niet op elk gewenst moment mobiel. De maximale breedte van een altijd-mobiele THOW is dus in directe tegenspraak met de nieuwbouw-eis van het Bouwbesluit, dat er een verblijfsruimte met een breedte van tenminste 3 meter en een vloeroppervlakte van tenminste 11 m² in de woonfunctie of woonwagen aanwezig moet zijn. Reguliere woonwagens zijn vaak wel 3,5, 4 of 4,5 meter breed, of het dubbele daarvan. In het laatste geval worden ze meestal in twee delen vervoerd. Wanneer de THOW beoordeeld wordt als een tijdelijk bouwwerk, kan deze wel zo gedimensioneerd worden, dat het als een aanhanger vervoerd kan worden.

Klaar voor de start

Wanneer je alle functies die je nodig hebt, in een oppervlakte van tenminste 21,5 m² kwijt kunt en je kunt aantonen dat het Tiny House voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit op gebied van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu (of volgens het gelijkwaardigheidsprincipe), de Woningwet en de Omgevingswet, inclusief een kavel of standplaats, dan zou niets een vergunning voor een nieuw te bouwen en permanent Tiny House nog in de weg moeten staan.

Is er gekozen voor een tijdelijk bouwwerk, dan moet dat voor bewoning door 1 persoon nog altijd een gebruiksoppervlak van tenminste 12 m² hebben en ook daarin moet aan de eisen van het Bouwbesluit op gebied van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu worden voldaan, alsmede alle andere eisen om een standplaats te kunnen bezetten.

Dan zijn daar echter altijd nog de welstandseisen, die per gemeente kunnen verschillen en waarop een plan afgekeurd kan worden. Bovendien moet iedereen ervan overtuigd zijn, dat het Tiny House voor permanente bewoning geschikt en bedoeld is, om te voorkomen dat het als recreatiewoning wordt beoordeeld. Overleg met de gemeente is zoals altijd de sleutel voor succes.

Een koffer met geld

Wie een Tiny House op wielen wil, zal over het algemeen moeite hebben met het krijgen van een hypotheek daarvoor. Hoewel ook voor woonwagens en bijbehorend kavel een Nationale Hypotheek Garantie te verkrijgen is, zijn maar weinig hypotheekverstrekkers happig op een woonwagen als onderpand. Een dergelijke Tiny House zal dus vaak op een andere manier gefinancierd moeten worden.

Wanneer een Tiny House grondgebonden is en voor de hypotheekverstrekker voldoende aannemelijk is dat het om een hoofdverblijf gaat, is men toeschietelijker. Zeker nu in Hardegarijp voor meerdere Tiny Houses een groenhypotheek verstrekt is.

Maar een Tiny House als tijdelijk gebouw – of een tijdelijk bouwwerk als Tiny House – dat is waarschijnlijk net zo moeilijk met een hypotheek te financieren als een woonwagen of een woonboot.

Small house, Micro house….

Wil je groter wonen, maar niet een regulier huis, dan is een Small House misschien een optie – zo rond de 50 m² woonoppervlak. Makkelijker om mee aan de eisen van Bouwbesluit etc. te voldoen, iets ruimer voor wanneer er meer dan twee mensen gewoond gaat worden of door iemand die iets meer ruimte behoeft.

De andere kant op – nog kleiner dan Tiny, minder dan 12 m² – is het Micro House. Dat is voor de wet geen huis c.q. woonfunctie meer en dat bemoeilijkt de zaak aanzienlijk. Eerder genoemde jongeman zal met zijn bouwkundige oude schoen toch zijn voetafdruk moeten vergroten of moeten gaan samenwonen… misschien niet in een oude schoen maar in een schoenendoos?