Bestrating | 21-april-2020 |

Straatbakstenen, betonstenen, verbandstenen en natuursteen doen het goed in de openbare ruimte

Bestrating wordt onderscheiden in het materiaal, zoals gebakken klinkers, betonstenen, natuursteen of van rubber. Ook is bestrating te onderscheiden in toepassing, sinds de daktuinen en parkeerdaken aan een opmars zijn begonnen.

Straatbakstenen, klinkers

De term klinker is in de Standaard RAW 2005 vervangen door de nieuwe officiële technische term straatbaksteen. Maar de term klinker wordt nog veel gebruikt op de werkvloer en in de spreektaal als er over bestrating wordt gesproken.

De gebakken straatbakstenen worden gemaakt van klei. Straatbakstenen worden veel langer en heter gebakken dan metselbakstenen. De straatbaksteen is daardoor veel harder en wordt op grote schaal toegepast bij het bestraten van openbaar gebied. Ook particulieren passen de steen toe voor terrassen, opritten en tuinpaden.

Straatbaksteen wordt vaak gekozen vanwege de goede eigenschappen. Ze zijn sterk, gaan dus lang mee en zijn daarmee heel geschikt voor hergebruik. Gebruikte partijen straatbaksteen zijn vaak voor een gunstige prijs te verkrijgen. Door een keur aan vormen, kleuren en afmetingen zijn ze breed toepasbaar. Een nadeel is de arbeidsintensieve wijze van leggen en herleggen, hierover lees je meer in ‘ARBO en machinaal bestraten’.
 

Betonstenen

Beton biedt ten opzichte van klei een aantal voordelen. Betonstenen zijn in andere kleuren te verkrijgen. De kleur van de betonstenen ontstaat door toevoeging van kleurstoffen aan het betonmengsel, zoals ijzeroxide, en kleurt het beton door en door.

Betonklinkers

Naast de gebakken straatbakstenen komen de betonklinkers, ook wel betonstraatstenen genoemd, heel vaak voor; die zie je overal om je heen. Parkeerplaatsen, bedrijventerreinen, pleinen lenen zich goed voor de betonklinker. Door de vaste maatvoering zijn ze ook zeer geschikt voor machinaal bestraten. Maar ook op kleinschalige toepassingen, zoals opritten en tuinen, komt de betonklinker goed tot zijn recht.

Betontegels

De bekendste betontegel is toch wel die we in onze trottoirs, de stoepen, aantreffen. De term trottoirtegel is dan ook ingeburgerd. Uiteraard heeft de industrie niet stil gezeten, en tegenwoordig zijn er dan ook andere formaten en kleuren verkrijgbaar. De betontegel laat zich echt letterlijk van een andere kant zien met een totaal ander effect, door ze juist ondersteboven te leggen. De gebroken betontegel zien we ook terug als vijverrand of borderrand.

Er zijn ook betontegels ontwikkeld speciaal voor daktuinen en parkeerdaken. Deze onderscheiden zich van de normale betontegel voor bestrating, omdat de afwatering op het dak een bijzonder punt van aandacht is.
 

Trommelstenen

Trommelstenen worden in een grote trommel getrommeld, waardoor ze de scherpe kanten en de strakke hoeken kwijtraken. Het resultaat is een steen met gebroken kanten en hoeken, en dat geeft een totaal andere uitstraling dan strakke sierbestrating. De maatgeving die voor trommelstenen wordt opgegeven zijn de afmetingen van voor het trommelproces.

Verbandstenen

Verbandstenen, ook wel profielstenen genoemd, zijn dusdanig vormgegeven dat ze in verband gelegd in elkaar ingrijpen. De H-vormige verbandsteen is de meest voorkomende. Door de vorm zijn ze heel geschikt voor toepassing op plaatsen waar veel met zwaar rollend en manoeuvrerend verkeer gereden wordt. De wrijving en de druk van de banden veroorzaken vaak plaatselijke verschuivingen en verzakkingen van straatbakstenen, maar de verbandsteen heeft daar veel minder last van.

De zwaluwstaartbetonsteen kennen we ook goed, deze wordt veelvuldig voor parkeerplaatsen gebruikt.

Natuursteen

Als natuursteen als bestrating wordt toegepast is dat meestal om de toegevoegde esthetische waarde, die het de prijs waard maakt. Het leggen van natuursteen, en van alle grootformaat bestratingselemenenten, vereist een iets andere aanpak dan van kleinformaat tegels of stenen. Het stabiliseren van de ondergrond is heel belangrijk, ook omdat de natuurstenen tegels niet zo dik zijn. Handelaren en vakspecialisten kunnen u daar over inlichten.

Natuursteen laat zich ook heel goed combineren met bestrating van klei of beton. Uiteraard vereisen de overgangen van de dunnere en grotere naar de dikkere en kleinere formaten bestrating extra aandacht.

Rubber

Kunststof en granulaat matten en tegels worden veel toegepast als ondergrond voor speelplaatsen en speeltoestellen. Mocht een kind onverhoopt vallen dan is de val veel minder bruut en pijnlijk, met als hoofddoel om ernstig hersenletsel te voorkomen. Ook als sportondergrond doen kunststof matten en tegels het goed, door de vering van het materiaal voorkom je naast ernstige valblessuren ook pijnlijke knieblessures.

Recycling speelt bij deze producten een grote rol, zo worden afgeschreven en versleten autobanden en vorkheftruckbanden gebruikt voor het produceren van rubberen matten. De maten, kleuren en beschikbare diktes zijn afhankelijke van de producenten, met een eindeloze creativiteit.

Sierbestrating

Onze tuinen zijn echt een verlengstuk van ons woningen geworden en het ontwerp en de inrichting krijgt net zoveel aandacht. De tuin wordt als een verlengstuk van onze woonkamers beschouwd. Eigenlijk kan alles onder de noemer sierbestrating vallen, maar veelal zien we hier toch de bestratingmaterialen aangeboden die zich bij uitstek lenen voor particulier gebruik. De prijs is navenant, als sierbestrating wordt meestal geen tweedehands materiaal aangeboden.

ARBO en machinaal bestraten

De Nederlandse Arbeidsinspectie stelt sinds 2010 als uitgangspunt dat elk professioneel straatwerk, dus niet door de doe-het-zelver, mechanisch gelegd moet worden. Uiteraard is dat niet altijd mogelijk. Soms is er gewoon niet de ruimte om mechanisch te straten en moet het handmatig opgelost worden. Ook voor het vlakrijen, vleien, van het zandbed zijn eisen geformuleerd. Vanaf 40 m¹ met een breedte vanaf 2,50 meter moet dit ook mechanisch worden aangepakt. De banden moeten ook mechanisch worden gelegd.

Straatbrede machines kunnen 6 meter brede wegen in keer bestraten. De machine rijdt achteruit, op werkhoogte worden de straatstenen door de stratenmakers in de machine in het gewenste verband gelegd, en aan de voorkant wordt de bestrating, via een stalenplaat die als opvang en geleiding dient, als een tapijt over het zandbed gelegd.

Andere machines zijn uitgevoerd met grijpers. Op een pallet kan de gewenste bestrating op palletformaat geleverd. De grijpers nemen steeds de bovenste laag, de machine transporteert deze naar het zandbed en laat het aansluiten met straatbanden of met reeds gelegde bestrating. Er zijn ook tafels waar ter plekke handmatig de te grijpen vlakken worden gelegd.

Een derde soort machine voor machinaal bestraten bestaat uit zuignappen. Kleinere oppervlaktes worden hiermee bestraat. Op manshoge werkhoogte wordt een vlak bestrating gereed gemaakt, de zuignappen worden over dat vlak geplaatst en op vacuüm gebracht. Vervolgens wordt het stuk bestrating naar het zandbed getransporteerd.