Het belang van luchtdicht bouwen | 08-juli-2019 |

Duurzaam bouwen vereist aandacht voor luchtdichtheid

Update 8 juli 2019 - De normen NEN 1087 en NEN 8087 dateren beide uit 2001. In 2015 hebben een aantal ontwikkelingen aanleiding gegeven om herziening van deze normen op de agenda te zetten.

Nieuwe voorschriften in nieuwe vaten

Minister Blok stelde dat door de invoering van BENG er sprake moet zijn van betere isolatie en een grotere luchtdichtheid van de gebouwen. De bouwindustrie werkt hard aan de ontwikkeling van producten om hierop in te springen.

Sommigen duurzame bouwconcepten concentreren zich overigens minder op het luchtdicht maken van de schil en zetten zwaar in op het aantal zonnepanelen en veel installaties. Concepten die in eerste instantie zorgen voor een zo luchtdicht mogelijke schil, of zelfs geheel luchtdicht, kunnen ook zonder luchtwarmtepomp een duurzaamheidskenmerk zoals NOM-Keur halen.

Op naar BENG in 2020

De bepaling van de EPC ligt vast in de norm NEN 7120 Energieprestatie van gebouwen (EPG). Deze norm geldt voor zowel nieuwbouw van woningen als utiliteitsbouw. De EPC-norm zoals we die nu kennen wordt in 2020 vervangen door de ‘BENG’-norm (Bijna Energie Neutrale Gebouwen). Vanaf dan moeten alle nieuwe gebouwen in Nederland aan deze norm voldoen. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft een handreiking ontwikkeld voor het berekenen van de indicatoren van zeer energiezuinige woningen en utiliteitsgebouwen op basis van de huidige bepalingsmethode NEN 7120. De volgende indicatoren worden gebruikt om de eisen te beschrijven van BENG:

1. De maximale energiebehoefte van het gebouw: daarmee wordt de hoeveelheid energie bedoeld, die nodig is voor het compenseren van energieverlies door transmissie en ventilatie, om een comfortabel binnenklimaat te bereiken;
2. Het maximale primair fossiel energiegebruik: gaat over de energie die nog mag worden opgewekt uit niet-hernieuwbare bronnen;
3. Het minimale aandeel hernieuwbare energie: dat is de opbrengst van zonnepanelen, warmtepompen, zonneboilers, biomassaketels etc (met aftrek van de energie die een toestel zelf gebruikt).

De wettelijke eisen die per 1 juli 2020 voor alle nieuwbouw gaan gelden, zijn:

De invloed van luchtdichtheid

Door kieren en gaten gaat warmte verloren. Warmte die we vooral nog opwekken op basis van fossiele brandstoffen. Dat gaat veranderen. Nederland gaat van het gas af, zoveel mogelijk moet all electric worden opgelost. En om de vraag naar elektriciteit te beperken worden eisen gesteld aan de isolatie van gebouwen, vraaggestuurde ventilatie en verwarming en dus ook aan de luchtdichtheid.

Om aan geluidseisen te voldoen, is het ook van belang aan luchtdichtheidseisen te voldoen. Daarbij veroorzaken kieren condensatie in constructie-onderdelen, of erger nog, het is ook niet waterdicht genoeg. Dat is een sluimerend probleem, want als het zichtbaar wordt, zijn we al te laat.

Waar zitten de meeste instinkers?

Tijdens het ontwerp al moet men doordacht met de voegdichtingen omgaan, want die moeten in de details verwerkt worden. In feite moet men in een rondje denken: laat de afdichting vanaf het punt waar je begint, rondlopen en weer terugkomen bij het begin - en stem daar de detaillering op af. En doe dit het liefst zover mogelijk aan de warme kant, dus aan de binnenkant, vanwege het condensatiegevaar.

Gevels - Kozijnen

• Tussen de spouwlat en het binnenspouwblad;
• Brievenbussen;
• Tussen raam/deur en kozijn.  

Daken - Dakkapellen/dakramen

• Aansluitingen rondom de muurplaat;
• Tussen dakelementen-dakplaten onderling;
• Aansluitingen op de nok;
• Dakdoorvoeringen. 

Prefab biedt kansen

Segmenten die vooraf en dus niet op de bouwplaats, al samengesteld worden, doen een hoge luchtdichtheid ten goede. In de beschermde omstandigheden van een fabriekshal kunnen onderdelen nauwkeuriger op elkaar aansluiten en daar hoeft ook niet de redelijk ruime maattolerantie van een bouwplaats gehanteerd te worden. Daarnaast worden door leveranciers die samen prefab segmenten samenstellen vaak al langdurig samengewerkt om de maatvoering van producten op elkaar af te stemmen. Het is wel zo dat als bijvoorbeeld hele daksegmenten worden geplaatst, er met een bepaalde maattolerantie gewerkt moet worden ter plaatse van de aansluiting op de muurplaat en de woningscheidende wanden. De luchtdichting van die aansluiting en tolerantie moet worden voorbereid.

Onderhoud is noodzakelijk

Materialen zetten uit en krimpen en dat blijven ze ook doen als ze verwerkt zijn in onze gebouwen. Dat geldt dus ook voor de afdichtingsmaterialen waarmee naden en kieren zijn dichtgezet. Daarnaast zorgen kruip en de belasting op constructieonderdelen als vloeren en daken ook voor beweging. Het is dus onvermijdelijk dat de in eerste instantie moeizaam bereikte luchtdichtheid na verloop van tijd afneemt. Daarom is onderhoud en/of vervangen van bereikbare rubbers zo belangrijk. Ook kan met nastelbaar hang- en sluitwerk de hoge luchtdichtheid over een lange periode gewaarborgd worden.