Koud dak, warm dak, omgekeerd dak | 28-juni-2018 |

Basiskennis Bouwkunde: de plaats van de isolatie bepaalt het daktype

Een belangrijk verschil tussen een koud dak, warm dak en een omgekeerd dak is de manier waarop vocht en regen in bedwang worden gehouden, zodat ze de functie van het dak en de isolatie niet om zeep helpen. Een ander verschil is, de namen zeggen het al, of de dakconstructie aan de koude buitenlucht of aan de warme binnenlucht staat blootgesteld. In dit artikel gaan we daar dieper op in, de vraag hieronder zet je alvast aan het denken.

Koud dak

Hellende daken

De ruimte onder de kap wordt  met buitenlucht geventileerd en is dus niet als gebruiksruimte aan te duiden. Deze constructie komt steeds minder voor omdat de zolder geen gebruiksfunctie heeft, maar wordt nog wel toegepast bij flauw hellende daken. De zoldervloer wordt dan zo geconstrueerd dat deze met het daar onder hangende plafond de warmte-isolatie biedt, maar de waterdamp doorlaat zodat die onder de kap met de buitenlucht weg wordt geventileerd.

Platte daken

Bij platte daken wordt van een geventileerde dakconstructie gesproken. Vroeger werden platte daken vaak uitgevoerd met houten balklagen voorzien van gg-delen (geschaafd en geploegd) en een dakbedekkingsysteem van teermastiek. Omdat er geen isolatiematerialen voorhanden waren die direct onder de dakbedekking aangebracht konden worden en omdat het teermastiek een lage verwerkingstemperatuur had, werd het isolatiemateriaal aangebracht tussen de houten balken. Uit de praktijk bleek dat een dergelijke constructie over het algemeen maar matig tot slecht functioneren door een slecht uitgevoerde dampremmende laag en een niet beheersbare spouwventilatie.

Geventileerde dakconstructies als platte daken worden nog maar weinig toegepast vanwege de uitvoeringsgevoeligheid en het beschikbaar zijn van betere en nieuwe materialen die alternatieve en gezonde dakopbouw mogelijk maken.

Warm dak

Bij een warmdakconstructie wordt het isolatiemateriaal aan de koude kant van de onderconstructie gelegd, waardoor de constructie (hout of beton) zelf altijd warm blijft. Het grote voordeel van een warmdakconstructie is dat het aanbrengen van de dampremmende laag en het isolatiemateriaal goed uitvoerbaar is. De dampremmende laag en het isolatiemateriaal kunnen snel en relatief eenvoudig vakkundig worden aangebracht zonder de kans op koudebruggen. De waterdamphuishouding is afhankelijk van het binnenklimaat en de uitvoering van de dampremmende laag. Het condenseren van waterdamp onder het dakbedekkingsysteem is acceptabel mits dit maar in beperkte mate plaats vindt en tijdens de zomer het vocht ruimschoots kan verdampen.

Hellende daken

Bij een hellend warm dak is de isolatielaag verplaatst naar de dakconstructie en dus opgenomen in de dakvlakken. De zolderruimte maakt daarmee deel uit van de gebruiksoppervlak binnen de woning of het gebouw. De waterdamp moet nu dus de gelegenheid krijgen niet alleen door de thermische isolatielaag te stijgen, maar ook door het dakbeschot om via een spouwruimte tussen het beschot en de dakpannen een uitweg te vinden. Omdat tegenwoordig de aansluitingen van de pannen onderling van veel hogere kwaliteit is, lees meer afgesloten, is het toepassen van een geventileerde nokken noodzakelijk.

Als het hellend dak met shingles, riet, zinken of aluminium dakbanen of bitumineuze dakbedekking wordt afgewerkt, wordt er geen luchtspouw in de opbouw toegepast. Het is dan van groot belang elke vorm van vochtophoping in de constructie te voorkomen. Deze opbouw wordt vanbinnen altijd dampremmend opgezet, waarbij het leefvocht op de een andere manier haar weg naar buiten moet vinden.

Bij een hellend warm dak kan de isolatielaag op verschillende plaatsen worden aangebracht. Brengen we de isolatie aan de binnenzijde van het dakbeschot aan, dan kan deze niet vochtig worden door regendoorslag of stuifsneeuw. Meestal wordt de dakconstructie dan aan de binnenzijde afgetimmerd met triplex of spaanplaat, materialen die dus weer wel dampdoorlatend zijn. Het is echter ook mogelijk dat de isolatie op de bovenzijde van het dakbeschot wordt aangebracht. Het nadeel is dat een groot aantal koudebruggen ontstaat ter plaatse van aansluitingen tegen muren en beschadigingen van de isolatielaag bij het aanbrengen van panlatten en pannen zelf. Veel gebruikte materialen als vlas, steen- en glaswol zijn uitstekend dampdoorlatend. Met platen van kunststofschuim is dit niet het geval.

Plat dak

Bij een plat warm dak gelden dezelfde voordelen als voor een hellend dak. De dakconstructie zit aan de warme binnenkant, waardoor die geleidelijk met de binnenruimte opwarmt en afkoelt en minder onderhevig is aan temperatuurschommelingen die zettingen veroorzaken. Een plat warm dak kan ook nog steeds heel goed beloopbaar worden uitgevoerd.

Omgekeerd dak

Het gebeurt niet vaak, dat er in nieuwbouw wordt besloten om het dak als omgekeerd dak uit te voeren. De omkering zit hem daarin, dat de isolatie als het ware los op de waterkerende laag wordt gelegd. Daarom leent dit isolatieprincipe zich dan ook bij uitstek voor het na-isoleren van platte daken van bijvoorbeeld grote hallen. Om ook daarin het energieverbruik terug te brengen, moet men aanvullende maatregelen als na-isolatie doorvoeren.

Het probleem is wel dat wind vat kan krijgen op de isolatieplaten. Om dat op te lossen kunnen de platen verzwaard worden door grind of tegels. Omdat voldoende afschot benodigd is om ophoping van vocht tussen de dakbedekking en de isolatieplaten te voorkomen, is grind niet altijd als ballastlaag geschikt. Er is ook een na-isolatie systeem op de markt gebracht dat verlijmd wordt aan de bestaande dakbedekking. In deze isolatieplaten is de waterafvoer in geïntegreerd, het dakvlak blijft door de PVC afdekplaat beloopbaar.