Ecologisch stucwerk | 19-december-2019 |

... leeft met ons mee

Duurzaam is vrijwel elke soort stucwerk, want een goede stuclaag gaat erg lang mee. Maar ecologisch stucwerk is daarnaast ook nog eens uit hernieuw-bare en gerecyclede grondstoffen samengesteld. Daarnaast draagt ecologisch stucwerk meer dan normaal stucwerk bij aan een evenwichtig binnenklimaat, vanwege de ademende werking die vocht opneemt en weer af staat.

^{Foto: Leemstuc (Brett and Sue Coulstock op Flickr)}

Ondergrond

Gipsvezelplaten

Er zijn gipsvezelplaten op de markt die slechts bestaan uit gips en papiervezels die worden gewonnen uit de recycling van afvalmaterialen. Een homogeen mengsel van rookgasontzwavelingsgips (RO-gips) en papiervezels wordt op een volledig computerbestuurde productiestraat na toevoeging van water onder hoge druk tot homogene en uiterst stabiele platen geperst, geïmpregneerd, gedroogd en op maat gesneden. Er worden geen andere (synthetische) bindmiddelen aan toegevoegd.

Houtwolvezelplaten

Als onderdeel van een gevelisolatiesysteem met stucwerk zijn er in Nederland isolerende houtwolvezelisolatieplaten van Duitse makelij in de handel, die zijn samengesteld uit onbehandeld den en spar uit het Zwarte Woud met pleistercomponenten. De platen zijn recycleerbaar en beschikken over het Natureplus certificaat.

Houtwolcementplaten

Houtwol(cement)platen bestaan uit natuurlijke materialen; houtwol en een bindmiddel worden samen tot platen geperst. Als natuurlijk bindmiddel bij dit soort platen wordt gebruik gemaakt van cement of magnesiet (kunstharsgebonden platen zijn niet ecologisch, omdat kunsthars een synthetisch bindmiddel is). De naden worden dichtgezet met refusiegaas.

Stucwerk

Gipsstuc, kalkstuc

Pleisterspecies worden samengesteld uit bindmiddelen, water en zand. Als bindmiddel dienen kalk, cement, gips en polymeren. Het polymeer Polyolefin is een biobased watergedragen bindmiddel. Al deze bindmiddelen zijn hydraulisch en verharden dus door toevoeging van water. Bij kalk en cement is de verharding het gevolg van een chemische reactie. Bij gips wordt de verharding veroorzaakt door de verandering van de kristalstructuur. Afhankelijk van wat het belangrijkste bindmiddel is, spreekt men ook van kalkstuc, cementstuc of gipsstuc.

Leemstuc

Lemen stucwerk komt in de kleuren bruin en gebroken wit. Vaak wordt bruin basisleemstuc nog afgewerkt met een lemen kleurlaag. Een lemen stuclaag die met stro is vermengd of grofkorrelig is, bereikt laagdiktes van 5-20 mm. Omdat lemen stucwerk bijdraagt aan een gebalanceerd binnenklimaat, wordt om die reden de basisstuclaag er nog dikker opgezet, tot een dikte van 40-50 mm. Een lemen afwerklaag met een fijnere structuur is dan zo'n 2-10 mm dik. Lemen afwerklagen zijn in veel aardekleuren beschikbaar. Het licht gekleurde leemstuc (gebroken wit of lichtgrijs) is een relatief nieuwe ontwikkeling. In die basisleemlaag zit de kleurlaag als het ware al verwerkt, waardoor de lichte kleur wordt bereikt en waardoor de laag niet verder hoeft te worden afgewerkt. Het oppervlak is daarmee wel wat grover dan van een lemen afwerklaag.

Een lemen stuclaag kan ook worden afgewerkt met een leemverf.

Tadelakt

De herkomst van het woord komt uit Marokka, waar "tadleek" inwrijven of masseren betekent. Dat gebeurt met deze stuctechniek dan ook meerdere malen. De techniek is waarschijnlijk vanuit Jemen naar Marokko komen overwaaien.

Een leempleister of een kalkpleister met marmerpoeder wordt aangebracht, waarna het oppervlak helemaal glad wordt gepolijst met een houten bord. Tijdens het drogen wordt het oppervlak nogmaals opgewreven, maar dan met een steen, die de pleisterlaag tevens verdicht. Na droging wordt het oppervlak dichtgewreven met een olijfzeepoplossing die het oppervlak waterbestendig maakt en waardoor het wolkerig effect ontstaat. De zeep gaat een reactie aan met de leem en vormt een kalkzeep, die onoplosbaar is in water. Qua onderhoud moet een tadelakt muur, vloer of badkamerobject regelmatig met de zeep worden nabewerkt.

Cellulose spuitpleister

Ecologisch akoestisch stucwerk op basis van cellulosevlokken die met een opgeschuimd watergedragen bindmiddel worden gebonden. Cellulose is een stof die door vooral bomen wordt aangemaakt en zit met name in de natuurlijke vezels. Katoen en watten bestaan ook grotendeels uit zuivere cellulose. Cellulose is het meest voorkomende natuurlijke polymeer ter wereld.

De cellulosevlokken hebben een brand- en schimmelwerende behandeling ondergaan. De akoestische stuclaag wordt gespoten en later niet meer afgewerkt met een verflaag, de pleister zelf wordt in meerdere kleuren aangeboden. De laag is tussen 10-35 mm dik, afhankelijk van de gewenste geluidsabsorptie. Bijkomstig voordeel van dit product is dat het materiaal in Nederland, België of Duitsland wordt geproduceerd en dus weinig transport behoeft.

Vermiculiet spuitpleister

Een andere geluidsabsorberende spuitpleister is gebaseerd op vermiculiet. Vermiculiet is een mineraal dat duurzaam, anorganisch, onvergankelijk, chemisch neutraal en onbrandbaar is. De open celstructuur ontstaat door de vermiculieterts onder gecontroleerde omstandigheden een fysiche verwering te laten ondergaan (exfoliatie). Daardoor ontstaat een vezelvrij korrelachtig isolatiemateriaal.

Fabrieksmatig wordt het vermiculiet in de gewenste korrelgradatie(s) droog voorgemengd met gips of Portland-cement en diverse milieutechnisch verantwoorde anorganische toeslagstoffen en verpakt in dubbelwandige papieren zakken. Op de bouwplaats hoeft slechts schoon water te worden toegevoegd.

Geraadpleegde bronnen

Productinformatie van leveranciers en fabrikanten, Wikipedia: cellulose, kurk, tadelakt (foto WikiCommons)