De geschiedenis van zink als bouwmateriaal | 11-juni-2020 |

Zinken daken, dakgoten en hemelwaterafvoerbuizen hebben hun kwaliteit en duurzaamheid de afgelopen decennia, zelfs eeuwen, meer dan eens bewezen.

Op de daken van oude binnensteden is zink te vinden, maar ook in modernere architectuur wordt het materiaal veelvuldig toegepast. Een stukje geschiedenis van een tijdloos materiaal.

De eerste toepassingen

De eerste bekende toepassing van zink als dakbedekking is die van de Saint Barthélémey kerk in Luik in 1811. In 1818 werd een aanbouw van het Amsterdamse stadhuis voorzien van een zinken dak, een jaar later het grote arsenaal in Vlissingen. In 1827 werd het dak van de Koninklijke Militaire Academie in Breda met zink bekleed. Halverwege de 19e eeuw nam de toepassing van zink een vlucht en verschenen in vele Nederlandse steden zinken daken, met name door de invloed van Frankrijk.

Franse invloeden

In het midden van de negentiende eeuw kende de stad Parijs een aanzienlijke bevolkingsgroei. De bevolking verdubbelde in vijftig jaar tot meer dan een miljoen inwoners. Napoleon III gaf de stedenbouwkundige Haussmann de opdracht om plannen te maken voor de grootscheepse verbouwing van Parijs. De beroemde Haussmann-gebouwen vormen sindsdien het nieuwe aanzicht van de brede boulevards aldaar. Voor de daken koos Haussmann zink, een gloednieuw product dat de moderne architectuur vertegenwoordigde. Deze nieuwe architectuur bereikt ook Nederland, waar de Hollandse bourgeoisie de Franse bouwstijl omarmde. Statige villa’s, hotels en andere openbare gebouwen uit die tijd werden voorzien van een zinken dak, die nog steeds terug te vinden zijn in de residentiële steden zoals Den Haag en Amsterdam.

Dakbedekking

De eerste toepassing van zink als dakbedekking was het roevendak. Deze techniek was al bekend binnen de toepassing van lood. Een ander historisch veel toegepaste techniek zijn ruitvormige losanges, zinken plaatjes die onderling in elkaar haken. Omdat dit systeem alleen bij een steile dakhelling toe te passen is, zie je bij de traditionele mansardekap vaak het steile deel met losanges bekleed, en het vlakke gedeelte met roeven. Pas veel later kwam het felsdak, wat tegenwoordig het meest toegepaste systeem is.

Dakgoten

Dakgoten werden tot ver in de 19e eeuw voornamelijk van hout gemaakt, als een rib- of mastgoot. De komst van zink maakte de houten mast overbodig omdat zink de vorm zelf kon aannemen en werd gemonteerd in beugels. De benaming mastgoot wordt nog steeds gebruikt. Ook was zink  uitermate geschikt om bakvormige goten te bekleden, en als kil- of zakgoot te functioneren.

(Foto 1) Hotel BOAT & CO Amsterdam - architect: Kollhoff & Pols architecten - fotograaf: B. van Hoek