Een toekomst op het water | 03-december-2020 |

Drijvende woonwijk

Het ziet er paradijselijk uit als je komt aanlopen bij de drijvende woonwijk Schoonschip in Amsterdam-Noord. Zeker in de zomer, als kinderen plezier maken in het water tussen de woonboten en watertuintjes. Kijk mee in de duurzaamste drijvende woonwijk van Europa.

Het is een vrolijk geheel, de waterwijk Schoonschip met drijvende houten huizen verbonden door steigers als straten. Elke woonboot is anders, maar stuk voor stuk zijn ze overduidelijk met veel aandacht en liefde ontworpen. Vooral ook met liefde voor de planeet, hoewel je dat aan de buitenkant niet ziet. De woonboten zijn allemaal energieneutraal en gebouwd van duurzame materialen, zoals gecertificeerd hout, gerecycled beton, hoogwaardig isolatieglas, stro, bamboe, leemstuc en Marmoleum. Al met al is Schoonschip de meest duurzame drijvende wijk van Europa en een ongelooflijk inspirerende plek, die helemaal door de bewoners zelf op de kaart is gezet.

“Het heeft liters bloed, zweet, tranen en eindeloos veel geduld gekost, maar dat was het meer dan waard,” vertelt Joan Kramer, één van de bewoners. “Het idee voor Schoonschip was al jaren in ontwikkeling toen Buiksloterham werd aangewezen als plek om te experimenteren met circulair bouwen. Daar, in een zijkanaal van het IJ, wonnen we een tender voor een plek met dertig kavels, of beter gezegd dertig drijvende betonbakken, omdat we van alle ingediende plannen de hoogste duurzaamheidsambities hadden. Een aantal kavels vulden we in als twee-op-één-bak, zodat er nu 46 woningen zijn. We hebben met z’n allen één aansluiting op het elektriciteitsnet via een smartgrid en géén gas. Regenwater wordt opgevangen, afvalwater gefilterd en hergebruikt en alle energie komt van zonnepanelen en warmtewisselaars.”

Organische materialen

Interieurarchitect Pascal Hielckert ontwierp samen met Amber Beernink zijn eigen woning op Schoonschip. Daarnaast bedacht hij met Pieter Kool het interieur van de collectieve boot, waar vergaderingen, ontvangsten en presentaties worden georganiseerd. Pascal: “Ik heb heel zorgvuldig gekeken naar de materialen om te gebruiken. Op de bovenverdieping van de collectieve boot zit leemstuc op de wanden, een natuurproduct dat vocht reguleert en zorgt voor een gezond binnenklimaat. Beneden is het Marmoleum op de vloer en op de wanden gesponsord door Forbo Flooring. Een mooi detail vind ik dat we voor de wand twee kleuren Marmoleum hebben gebruikt, die in een horizontale, golvende lijn op elkaar aansluiten. Die lijn zit precies ter hoogte van de waterlijn, zodat je beneden in de boot precies ziet hoe ver je onder water bent. Daarnaast zijn in de Marmoleum-wand uitneembare tafels verwerkt. Als je ze neerzet, heb je een tafel met een blad van Marmoleum.” Marmoleum is een materiaal dat van nature duurzaam en circulair is. En het is geen modegril, het heeft zich al ruim honderd jaar bewezen. Forbo is ook altijd al een pionier geweest als het gaat om het recyclen en opnieuw gebruiken van hun restmaterialen. Dat maakt het extra interessant voor ons, want wij willen hier verhalen vertellen over circulair bouwen en wonen. 

Gezond wonen

Een andere bewoner, Matthijs Bourdrez, heeft ook gekozen voor hout, leemstuc en Marmoleum en ervaart met zijn gezin inmiddels aan den lijve hoe prettig een puur natuurlijk interieur is. “Zelfs bezoekers valt het op”, vertelt hij. “Soms komen er mensen binnen die zeggen: ik weet niet wat het is, maar ik wil dit ook. Dat zit ’m dus echt in de organische materialen, die we heel zorgvuldig hebben geselecteerd. Wat ik extra mooi vind, is dat door het werken met dit soort eerlijke materialen de ambachten weer terugkomen. Het zijn namelijk geen instant doe-het-zelfproducten, die je zomaar even in elkaar schroeft, klikt of kit. Je moet ze handmatig met zorg en kennis aanbrengen. Mensen beseffen vaak niet dat de opkomst van het doe-het-zelven ontzettend slecht is geweest voor de duurzaamheid in de bouw. Er liggen wekelijks stapels kliklaminaat langs de stoepranden. Dat is milieubelastend spul dat allemaal in de verbrandingsoven gaat. Daar wilde ik echt vanaf. Vandaar dat ik heb gekozen voor Marmoleum, de eerste CO₂-neutraal geproduceerde vloer ter wereld. Marmoleum is namelijk gemaakt van hernieuwbare natuurlijke grondstoffen zoals lijnolie, hars, houtmeel en kalksteen. Ook is er weinig onderhoud nodig, dat scheelt ook weer voor het milieu. Door dit soort keuzes hoop ik dat we met onze boot kunnen laten zien dat het prima anders kan, beter voor je zelf en voor de planeet.”

Groene olievlek

Joan: “Om vanaf nul zoiets moois neer te zetten als Schoonschip, heb je een bepaald type mensen nodig, denk ik. We zijn hier met allemaal kritische creatievelingen, die heel bevlogen waren om de drijvende wijk samen te bedenken en uit te voeren. Daarom is het gelukt. En nu het klaar is, is er een tastbare, goed functionerende, energieneutrale woonwijk. Met Schoonschip als voorbeeld ontstaat er hopelijk een groene olievlek, waarbij nieuwe projecten kunnen profiteren van de lessen die wij hebben geleerd. We merken dat er al grote belangstelling is. Ontzettend veel mensen, bedrijven en overheden zijn komen kijken, van de burgemeester van Beijing tot prins William. Nu alle boten bewoond zijn, willen we ook de sociale duurzaamheid nog wat meer gaan versterken.”

Pascal: “Het community-gevoel is een wezenlijk onderdeel van het woonplezier van Schoonschip. Het voelt hier midden in de stad tussen alle grote gebouwen als een dorpje. We hebben dan misschien geen dorpsplein, maar er gebeuren wel leuke dingen zoals spontane, drijvende borrels van kanoënde, suppende en roeiende buren.”

“We gaan ook samen de steigers vergroenen met planten, drijvende groentetuinen maken en kijken of we gezamenlijk eten kunnen inkopen”, vult Joan aan. “Zo gaan we als groep nu weer een nieuwe, boeiende fase in.”

Fotografie: Michael van Oosten

Tekst: Chris Muyres

Leer hier meer over de drijvende woonwijk Schoonschip in Amsterdam.

Kijk hier voor meer informatie over Marmoleum van Forbo Flooring.