Basiskennis Bouwkunde: Beglazing, beglazingssystemen

Referentienummers

• (31) Wandopeningen, buiten
• 34.00 beglazing
• Dubbelglas, Isolatieglas, HR glas, HR+ glas, HR++ glas

Samenstelling

Systeemopbouw van beglazing

Beglazing kan naar functie worden in gedeeld:

• warmte-isolerende beglazing;
• zonwerende beglazing;
• geluidwerende beglazing;
• brandwerende beglazing;
• veiligheidsbeglazing;
• inbraakwerende beglazing;
• kogelwerende beglazing;
• combinaties van bovenstaande.

Beglazing bestaat uit het totaal van glas of kunststof en omranding. Voor het vervullen van bovenstaande functies is de plaatsing van de beglazing van invloed op het naar behoren functioneren.

Beglazingssystemen zijn zogenaamd drukvereffenend waarbij ervan uit gegaan wordt dat na plaatsing van de beglazing de omtrekspeling in open verbinding staat met de buitenlucht. De beglazing moet voldoen aan NEN 3576 en is uit te voeren met:

• droge beglazings­profielen;
• elastische kit.

Elementopbouw van beglazing, beglazingssystemen

Warmte-isolerende beglazing

Warmte-isolerende beglazing kan bestaan uit meervoudige glasplaten van blank of gekleurd floatglas en/of voorgespannen of gelaagd glas.

KIWA keurt de kwaliteit van isolatieglas en hanteert de volgende klassen (BRL 2202):

Brandwerend glas

Glas dat wordt blootgesteld aan brand, breekt. Dat komt doordat er temperatuurverschillen ontstaan tussen het midden van het oppervlak en de randen. Die spanningen veroorzaken de breuk en daardoor kunnen vuur en rook zich vrij verspreiden. Enkel floatglas breekt na 1 tot 2 minuten als het is blootgesteld aan vuur; dubbel floatglas breekt na 2 tot 5 minuten. Het spreekt voor zich dat voor brandwerend glas dus een behandeling van het normale glas nodig is.

Veiligheidsglas

Bijna iedereen kent wel het effect van gehard glas; de kleine stukjes glas op de grond van stukgeslagen bushokjes is veiligheidsglas in de vorm van gehard glas, dat bedoeld is om in kleine ongevaarlijke stukjes op te breken. Maar veiligheidsglas komt ook voor als gewapend glas of gelaagd glas.

Beglazingssystemen

Zoals reeds vermeld zijn beglazingssystemen drukvereffenend. Daarin wordt ervanuit gegaan dat na het plaatsen van de beglazing de omtrekspeling in direct contact staat met de buitenlucht. Daartoe moet de sponning voorzien zijn van beluchting en afwatering in de vorm van openingen.  In ons thema-artikel Prestaties van beglazing lees je waar de openingen aan moeten voldoen.

Drukvereffenende beglazingssystemen kunnen op twee manieren worden uitgevoerd:

• Droge beglazings­profielen: deze worden meestal gebruikt bij kunststof en aluminium kozijnen;
• Elastische kit: dit wordt meestal gebruikt bij houten kozijnen. Het glas wordt gesloten cellenband vrijgehouden van het raamhout en de glaslat. Na plaatsing wordt de kitnaad aangebracht.

Toebehoren bij beglazing

Kitten

Kitten sluitend de voegen waarin ze zijn aangebracht lucht- en waterdicht af. Ze worden in vormloze toestand verwerkt en moeten hechten aan de oppervlakten waarmee ze in aanraking komen. Kit wordt in beglazingssystemen niet gebruikt om het glas te bevestigen.

De beglazingskit die mag toegepast worden moet van een CE-markering volgens NEN-EN 15651-2 zijn voorzien, met als minimale vereiste G-CC (klasse 20-25 LM-HM volgens ISO 11600).

Steunblokjes, stelblokjes, spatieblokjes

Stel- en spatieblokjes moeten ervoor zorgen dat de beglazing niet in aanraking komt met de sponning en op zijn plaats wordt gehouden. Steunblokjes ondersteunen de beglazing. Hiervoor moeten de voorschriften van de glasleverancier worden aangehouden.

Vanzelfsprekend mogen de stel- en steunblokjes de afwatering en de ontluchting niet belemmeren.

Voor steun- en stelblokjes stelt de VKG de volgende kwaliteitseisen ten aanzien van de lengte:

Eisen van leveranciers kunnen hiervan af wijken, maar mogen nooit soepeler zijn dan die van VKG.

Wordt inbraakwerende beglazing toegepast, dan moeten er extra middenstelblokjes worden toegepast. Lees hierover meer op de website van VKG.

Glaslatten

Glaslatten fixeren de ruit en moeten voor een goede afdichting zorgen (i.c.m. afdichtingsrubbers).

Buitenbeglazing moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Als een ruit later tijdens het gebruik niet van binnenuit vervangen kan worden, dan mag bij uitzondering buitenbeglazing worden toegepast.

Wil men voldoen aan het Politiekeurmerk voor Veilig Wonen (PKVW) dan moeten glaslatten aan het volgende voldoen:

• Glaslatten die aan de binnenzijde worden aangebracht hoeven niet geschroefd te worden, montage met lijmende kit wordt aanbevolen;
• Bij ruiten met een glasoppervlak ≤ 1,2 m²:
  • Glaslatten aan de buitenzijde moeten worden geschroefd, maar alleen de verticale glaslatten. De horizontale mogen met verlijmende kit worden bevestigd. De eerste schroef moet 6 cm vanuit de hoek worden gezet en vervolgens om de 20 cm. Precies wordt omschreven dat het om roestvrijstalen kruiskopschroeven gaat.
  • Verticale glaslatten over de gehele lengte lijmen én schroeven mag ook.
  • Onder bepaalde omstandigheden mogen glaslatten ook genageld worden, als de glaslat minimaal 15 x 17 mm is. Lees hier meer over in het PKVW Beveiligingsdocument.

Afdichtingsrubbers

Afdichtingsprofielen van rubber zijn flexibele profielen die dienen als water- en windkering en fixeren de beglazing in de sponning. Na verloop van tijd moet het mogelijk zijn om de rubbers te vervangen. Soms verlangt een glasleverancier dat afdichtingsrubbers in de hoeken gesoldeerd worden.

Vorm en afmeting

Vorm van beglazing

Beglazing is in principe niet aan een vorm gebonden, maar wordt om economische en productietechnische redenen in het algemeen vlak en rechthoekig toegepast.

Afmetingen van beglazing

De dikte is gerelateerd aan de windbelasting en de afmetingen van de ruit. De windbelasting wordt bepaald door de ligging van het gebouw, aan zee of landinwaarts in bebouwd of onbebouwd gebied en de hoogte van het midden van de ruit ten opzichte van maaiveld.

De dikte van beglazing van dakramen is afhankelijk van de wind- én sneeuwbelasting van het eigen gewicht van het glas.

De meeste leveranciers geven voor de door hen geleverde beglazing tabellen, waarin de maximale afmetingen en de maximale verhouding tussen hoogte en breedte (gerelateerd aan de dikte) worden opgegeven.

Fabrieken in Europa leveren doorgaans glasplaten met een maximale lengte tot 6 meter, met een maximale breedte van 3,21 meter. Gelaagd glas kan ook in deze afmetingen geleverd worden. Vanwege restricties in het fabricageproces kunnen de maximale afmetingen van bv. isolerend dubbelglas (bv 5 x 2,7 meter) lager zijn. Ook moet in ogenschouw worden genomen dat vervoer van dergelijke grote glasbladen uiterst riskant is en een flinke kostenpost kan zijn en dat later vervanging uitermate lastig kan worden.

Maattoleranties van beglazing

Voor het vaststellen van maattoleranties van beglazing wordt NEN-EN 1279-1 gebruikt. Voor ruiten gelden maattoleranties voor de dikte en de afmetingen (breedte en hoogte). Voor gelaagd glas gelden ook toleranties voor de onderlinge verschuiving van de glasplaten.

Gewicht van beglazing

Soortelijke massa van glas: 2.500 kg/m³.

Het gewicht per element is afhankelijk van de afmetingen, opbouw en het soort glas.

Uiterlijk van beglazing

Oppervlaktestructuur

Glas is in het algemeen glad of heeft een ingewalste oppervlaktestructuur.

Kleur

Bladen van een glassoort dat van verschillende fabrieken afkomstig is, kunnen onderling een licht kleurverschil vertonen. Bij vervanging van glas kan het daarom beter van de eerste fabriek worden afgenomen.

Door het toevoegen van kleurstof als grondstof bij de glasfabricage zijn veel kleuren mogelijk.

Reflecterende en absorberende glassoorten zijn met behulp van een metaallaag gekleurd. Hierdoor hebben deze meestal metaalachtige kleuren, zoals brons en goud.

De verkleuring die bij doorzicht ontstaat is voor elk type zonwerend glas verschillend. Bij groen absorberend glas is verkleuring nauwelijks zichtbaar. Andere typen zonwerend glas hebben wel karakteristieke kleureigenschappen. De spectrale doorlating en de ooggevoeligheid zijn hierbij van belang.

Prestaties

Toepassing

Functionele bruikbaarheid van beglazing

Glas wordt toegepast waar een lichtdoorlatende afsluiting of afscheiding wordt gewenst. Floatglas en vensterglas wordt toegepast wanneer het glas niet aan speciale eisen hoeft te voldoen. In situaties die aan het glas warmte-isolerende, zonwerende, geluidwerende, brandwerende, inbraakveilige of kogelwerende eisen worden gesteld, worden speciaal daarvoor vervaardigde glassoorten toegepast.

Ontwerpdetails voor beglazing

Sponningmaten voor beglazing moeten voldoen aan NPR 3577. Deze eisen zijn gebaseerd op de toleranties van glasafmetingen en op het beschermen van de glasrandverbindingen tegen UV-licht. Voorschriften van de glasfabrikant kunnen strenger zijn en hiervan afwijken en zijn dan leidend. Als er kleinere sponningmaten gewenst zijn, moeten de glasfabrikant en de opdrachtgever hiermee akkoord gaan.

Glaslatten hebben over het algemeen een afwaterende oppervlak, zodat water goed afvoert. Een uitzondering hierop vormen de vliesgevels, waarin de kliklijsten vaak een rechthoekig profiel hebben (verder vervult de kliklijst zelf ook niet de functie van een glaslat voor wat betreft afsluiting en fixering, maar dient puur ter afwerking).

Op weg naar een duurzamer energieverbruik zijn er nog panden waarin het enkelglas door dubbelglas moet worden vervangen. Meestal biedt de sponning daar wel de ruimte voor. Maar het is ook belangrijk om de staat van de kozijnen te controleren en of ze het gewicht van dubbelglas wel aan kunnen. Mocht de sponningmaat te klein zijn, dan is dat wel op te lossen door een diepere sponning uit te frezen, een sponningverhogende stellat te gebruiken of een aluminium profiel te plaatsen met een droogbeglazingsprofiel. Daarnaast moeten dan de glaslatten zo smal mogelijk zijn. Maar daar zijn ook speciale aluminium profielen voor in de handel.

Verwerking en montage

Opslag van beglazing

Beglazing moet op de bouwplaats beschermd worden tegen vocht, directe zonnestraling (thermische breuk), cementspatten en vonken door slijpen of lassen en wordt bij voorkeur in een droge loods, container of een vrij stuk vloer in het gebouw (buiten de doorgangszones) opgeslagen. Om beschadigingen te voorkomen, moet de opslagtijd op de bouwplaats zo kort mogelijk worden gehouden. Het plaatsen van glas op een tijdelijke ondersteuning, in verband met sorteren, moet zoveel mogelijk worden beperkt. De ruiten moeten onderling door beschermingsmateriaal worden gescheiden om aantasting door vochtopsluiting te voorkomen. Het glas mag niet in direct op zand of een andere ondergrond geplaatst worden en moet aan de onderzijde op twee plaatsen ondersteund worden, bijvoorbeeld op houten klossen.

Montage van beglazing

Glasleveranciers geven meestal plaatsingsvoorschriften bij hun producten. Hierin komen de maatvoering, het gebruik van de stelblokjes en dergelijke, de reinheid van de sponningen, het afwerken met rubberprofielen, glaslatten, kit en het verfsysteem aan de orde.

Onderhoud

Onderhoud van beglazing

Kitvoegen en afdichtingsrubbers moeten regelmatig gecontroleerd worden, omdat die onderhevig zijn aan de inwerking van een meer of minder agressief vocht en aan temperatuurschommelingen. Als de afdichting niet meer afdoende is, is de kans op schade aan de beglazing aanwezig. Dit kan o.a. optreden als:

• kitvoegen inzakken, niet voldoende hoog of breed zijn, niet afwaterend zijn aangebracht of loslaten van het glas of de glaslat;
• rubber beglazingsprofielen open staan in de hoeken, niet voldoende klemdruk hebben of open staan aan de begin- of eindafsluiting.

Onderhoud moet zich onder andere ook richten op het schoonhouden van de ontluchtings- en afwateringsgaten, roestvorming van bevestigingsmiddelen, kromgetrokken of gescheurde glaslatten en het goed functioneren van draaiende delen.

Verder worden er in NPR 3577 eisen gesteld aan het onderhoud en inspectie van beglazing.

Reparatie van beglazing

Condens in de spouw van dubbelglas is een productfout; het dubbelglas moet vervangen worden.

Cementstrepen, ook wel cementsluier genoemd op het glas, ontstaat als gevolg van het uitlogen van silicaatverbindingen uit bovengelegen constructiedelen of ander kalkrijk water. Er zijn producten in de handel waarmee cementsluier verwijderd kan worden.

Kwaliteit en garantie

Keuring van beglazing

Visuele keuring van beglazing vindt plaats tijdens de bouwfasen en de oplevering. De CE-markering in de spouw van isolerende beglazing geeft direct uitsluitsel over de glassoorten waaruit isolerende beglazing is opgebouwd.

Tijdens de fabricage kunnen er enkele stofdeeltjes worden ingesloten in de spouw die neerslaan op de afstandhouder. Als dit het doorzicht niet belemmerd, mag het hier niet op afgekeurd worden.

Als er in een project verschillende soorten beglazing worden toegepast, waarbij ook afwisselend gelaagd glas of ander veiligheidsglas wordt gebruikt, dan kunnen kleurverschillen ontstaat tussen de ruiten onderling. Deze zijn echter niet te vermijden en zijn geen reden tot afkeuren.

Olieachtige vlekken op beglazing is een natuurkundig verschijnsel (interferentie) en is geen productfout.

Condens kan ontstaan aan de binnen- of buitenkant van isolerende beglazing, als gevolg van schommelingen in de luchtvochtigheid en de temperatuur. Hierop mag glas niet worden afgekeurd. Ontstaat condens echter ín de spouw van dubbelglas, dan is er wel sprake van een productfout en moet het vervangen worden.

Milieu en gezondheid

Duurzaamheid van beglazing

Glas biedt in het algemeen goed weerstand tegen veroudering; de levensduur is in sterke mate afhankelijk van de omranding en de plaatsing. Juiste detaillering en goed onderhoud van de omranding, onder andere door een goed verfsysteem, is van groot belang. De randverbinding van dubbelglas is gevoelig voor water. De sponning moet zodoende regelmatig op deugdelijkheid worden gecontroleerd.

Hergebruik van beglazing

Glas hergebruiken spaart het milieu, doordat er minder ‘verse’ grondstoffen nodig zijn voor de productie van nieuw glas. Het productieproces van glas, uit zand en soda, kost normaal gesproken veel energie. Een kilo scherven vervangt ruim een kilo soda en zand. Een vervanging van 10 procent bespaart 2,5 procent energie én 5 procent CO2-uitstoot.

Referenties

Geraadpleegde literatuur

Productinformatie van leveranciers en fabrikanten

VKG Kwaliteitseisen

VMRG Kwaliteitseisen en adviezen

Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW)

BRL 2202: Warmtereflecterend isolerend dubbelglas voor thermische isolatie

BRL 2207: Zonwerend en/of warmtereflecterend HR3-glas voor thermische isolatie

BRL 3105: Isolerend dubbelglas voor thermische isolatie met TPS-randafdichting

Normen